کوه آتشین رامهرمز

تشکوه در شرق شهرستان رامهرمز در فاصله 6 کیلومتری روستای ماماتین در جاده رامهرمز ــ ابوالفارس واقع شده است. به گفته کارشناسان زمین شناسی دلیل شعله ور شدن آتش کوه گوگرد موجود در زمین و متصاعد شدن گاز طبیعی از عمق زمین به سطح است. گازهای هیدرکربوری از لایه های مختلف زمین عبور می کنند و از هر درز و شکافی در سطح زمین به بیرون شعله ور می شوند به طوری که در شب نور سوختن این گاز بیشتر دیده می شود.

روشنی آتش این کوه در تاریکی شب جلوه زیبایی به منطقه می دهد به گونه ای که تا به حال توانسته گردشگران زیادی را در ساعات شب به سوی خود بکشاند. مسئله قابل توجه برای گردشگران این است که در مجاورت این آتش کوه به دلیل وجود گاز متصاعد شده در هوا نمی توان آتش دیگری روشن کرد.جالب این است که گردشگران برای رسیدن به این منطقه از مردم استان کمک می گیرند چون هیچ تابلویی برای نشان دادن این جاذبه گردشگری و نفتی خوزستان وجود ندارد

غیر از تشکوه در نزدیکی شهر صنعتی امیدیه و منطقه آغاجاری نیز کوهی وجود دارد که مردم محلی آن را کوه سوخته می نامند. از لابه لای خاک و سنگهای کوه سوخته زبانه های آتش بیرون می آید و دود سیاهی را راهی آسمان می کند. این دود باعث می شود تا فضای اطراف چشمه های آتش این کوه نیز سیاه رنگ به نظر برسد.

تشکوه و کوه سوخته از نظر مباحث زمین شناسی بسیار با اهمیت و مورد مطالعه کارشناسان این حوزه است و اکنون تشکوه که بیشتر در میان مردم شهرت دارد به یکی از جاذبه های عجیب گردشگری استان خوزستان تبدیل شده است.

در حدود ۱۲ کیلومتری جنوب شرقی شهرری به سوی ورامین بر بلندای تپه‌ای وسیع در روستای قلعه‌نو بقایای کاخ یا آتشکده‌ای واقع است که به تپه میل مشهور گردیده و آن به سبب دو پایه بزرگ بنا می‌باشد که از دور شبیه به میل است. جهت بنا به صورت شرقی و غربی است. در جبهه شرقی ایوانی با چهار ستون مدور بوده که در حال حاضر پایه‌های دو ستون آن برجاست. بیشتر قسمتهای غربی بنا از میان رفته، در قسمت زیرین مجموعه یک راهروی کم عرض وجود دارد که سراسر طول بنا را طی می‌کند. بقایای معماری تپه معماری میل دارای ساختاری، تشکل از گل، خشت، لاشه سنگ، گچ و از نظر قدمت متعلق به دوره ساسانیان (حدود ۱۸۰۰ سال پیش) است و به آتشکده بهرام گور نیز معروف است.تپه میل که از آن آتشکده بهرام و آتشکده ری نیز نام برده می‌شود از آثار دوره ساسانیان در شهر ری است. گمان می‌رود که این بنا آتشگاه بهرام گور بوده باشد.
نام آن به سبب دو پایه بزرگ بنا می‌باشد که از دور شبیه به میل است.
جهت بنا به صورت شرقی و غربی است. در جبهه شرقی ایوانی با چهار ستون مدور بوده. بخشی از بنای آتشکده ری در زمان حمله اسکندر به ایران خراب شد و تنها قسمتی از بنای چهارطاقی و زیبای این آتشکده به صورت دو میل باقی ماند. بیشتر قسمت‌های غربی بنا از میان رفته، در بخش زیرین مجموعه یک راهروی کم پهنا وجود دارد که سراسر طول بنا را طی می‌کند. بقایای معماری تپه معماری میل دارای ساختاری، تشکل از گل، خشت، لاشه سنگ، گچ و از نظر دیرینگی متعلق به دوره ساسانیان (حدود ۱۸۰۰ سال پیش) است و به آتشکده بهرام گور نیز معروف است.
آنچه از پوشش بنا در زمان حاضر بر جاست، یک جفت قوس هلالی با نقطه بیضی است، در راستای محور اصلی تالار، راهروی کم عرض تونل مانندی سراسر طول تالار را از زیر طی می‌کند که از منتهی الیه غربی، راهروی هم عرض دیگری بر آن عمود می‌شود و ورودی اصلی راهروی زیرین در جبهه شرقی، زیر ایوان اصلی است.
نخستین بار در سال ‪ ۱۹۱۳‬میلادی «ژاک دومورگان» فرانسوی این آتشکده و سازه‌های پیرامون آن را مرمت کرد. این بنا در سال ‪ ۱۹۳۳‬توسط باستان‌شناس آمریکایی به نام اریک اشمیت مورد کاوش و حفاری قرار گرفت و اخیراً دکتر فیروزه شیبانی از ایران کار حفاری آن را پی‌گیری کرده‌است

نازک‌ترین سد جهان در ایران
طاق شاه عباسی


هیچ سدی در دنیا به‌خودی خود و بدون داشتن ویژگی‌های بی‌مانند در زمره جاذبه‌های گردشگری قرار نمی‌گیرد، اما اگر دست‌ساز، آجری و از همه مهم‌تر وسط یک کویر باشد، برای دیدنش به قول معروف حاجت هیچ استخاره نیست.

سد یا طاق شاه‌عباسی تمامی این ویژگی‌های زیباشناختی را دارد و افزون بر این برخی آن‌را نازک‌ترین سد جهان می‌دانند. این سد در میان کوهستان‌های شرق شهر طبس و در 27کیلومتری این شهر با پیکری آجری که تاجی از سنگ دارد، در مسیر گردشگری روستای خرو قرار گرفته است. این شگفتی معماری با بلندی 60‌متر تا 500سال بلندترین سد در جهان بوده‌است.
طاق شاه عباسی
در گذشته برای سدسازی طاقی روی رودخانه ایجاد نمی‌کردند و مانع حرکت آب نمی‌شدند و ابتدا سازه‌اصلی این کار را که ساختش مدت‌ زیادی طول می‌کشیده، اجرا می‌کردند. پس از اتمام سازه، با تونل کوچک انحرافی، آب را منحرف می‌کردند تا زیر طاق با مصالح محکم مسدود شود. سپس تونل انحرافی، مسدود شده، آب به مسیر اصلی باز می‌گشته و در پشت سد انباشته می‌شده است.
بالای بند نیز در آخرین مرحله مرمت طاق شاه‌عباسی، با قلوه‌سنگ‌هایی ساخته شده که این امر به فرموده شاه‌عباس صورت پذیرفته است.
بومی‌ها به این منطقه تفرجگاه «مرتضی علی (ع)» می‌گویند. چشمه‌ی‌ آب آن، هم‌زمان دو بخش سرد و گرم دارد که به موازات یکدیگر جریان پیدا می‌کنند، یک سمت چشمه سرد و سمت دیگر آن گرم است
طاق شاه عباسی در نزدیکی چشمه مرتضی علی(ع) در دره‌ تنگی قرار گرفته و قدمت این بنا را به دوره‌ی صفوی نسبت می‌دهند و معتقدند که سنگ‌نگاره‌های بزکوهی که روی این طاق حک شده‌اند، نمادی از درخواست فراوانی آب، زایندگی و فراوانی نعمت است. البته عده‌ای هم این بزها را نمادی از فرشتگانی می‌دانند که برای نگهبانی از آب، افزایش و فراوانی نعمت روی دیواره‌های طاق در حالت دعا نقاشی شده‌اند.
طاق شاه عباسی
بومی‌ها به این منطقه تفرجگاه «مرتضی علی (ع)» می‌گویند. چشمه‌ی‌ آب آن، هم‌زمان دو بخش سرد و گرم دارد که به موازات یکدیگر جریان پیدا می‌کنند، یک سمت چشمه سرد و سمت دیگر آن گرم است. می‌گویند علت این‌ است که آب گرم چشمه از دیواره‌ی سمت راست به داخل رودخانه می‌ریزد و همین امر، اختلاف دما در چشمه ایجاد می‌کند که گاهی به 10 درجه هم می‌رسد.
در طول راه، دیواره‌های بلند دره‌مانندی در دو طرف وجود دارند که روی آن‌ها حفره‌های کوچک و بزرگ با نظم خاصی قرار گرفته‌اند. بعضی از این حفره‌ها، چشمه‌های جوشان آب هستند که بزرگ‌ترین‌شان به «حمام مرتضی علی (ع)» معروف است. خیلی‌ها معتقدند دره‌ی باریک این تفرجگاه، شباهت زیادی با «تنگه‌ی واشی» در استان تهران دارد.
طاق شاه عباسی
طاق شاه‌عباسی شاهکار معماری تاریخی در منطقه است که پیشینیان با هدف جلوگیری از هدررفت آب و سیلاب‌های فصلی اقدام به ساخت آن کرده‌‌اند. در کوه‌های نزدیک قلعه قلات طبس که حالت عمودی دارند و بالا رفتن از آنها به هیچ روی امکان ندارد‌، سوراخ‌هایی چهارگوش یا بیشتر راست‌گوشه در بدنه این کوه‌ها دیده می‌شود که با نام خانه گبر به‌گونه‌ای رازآمیز زبانزد مردم شهر طبس است.
با نخستین بررسی‌ها می‌توان دریافت این سوراخ‌ها برای جا‌به‌جاکردن آب از رودخانه به سوی دیگر کوه یا انتقال آب به شهر طبس ایجاد شده‌اند، ولی با ریزش کوه و فروریختن قسمت‌هایی از آنها، به این صورت به چشم می‌آیند. در حقیقت این سوراخ‌ها نوعی کاریز یا قنات بوده‌اند که در گذشته آب رودخانه را به شهر طبس می‌رسانده‌اند.

بخش گردشگری تبیان
برگرفته از: ایسنا، همشهری

شاه تپه: این تپۀ باستانی در 12 کیلومتری شمال غرب گرگان و در حاشیۀ شمالی روستای یساقی واقع شده است.بر روی این تپه و اطراف ان علاوه بر حفاری های غیر مجاز، یکبار پروفسور آرن(آرنه)در رأس هیئتی باستانشناسی دست به حفاری و کنکاش زد که نتیجه آن را در شهر استکهلم سوئد به سال 1945م در گزارشی بنام «حفریات در شاه تپۀ گرگان ایران»منتشر نمود.وی در صفحات میانی این کتاب شرح بسیار مفصل و جالبی از کشفیات خویش بویژه آن اشیائی که از درون قبور قبل از تاریخ و اوایل دوره اسلامی بدست آروده، ارائه نموده است.کاوش های وی بصورت گمانه زنی در 8 گودال حفاری شده که در مجموع شامل سه طبقه متعلق به سه دوران زیستی می شد، انجام گرفت.طبقه بالا متعلق به دوران اسلامی (قرون اولیه هجری)، طبقه دوم و سوم مربوط به دوران پیش از تاریخ می شد.در این قسمت ها قبور واقع در زیر اطاق خانه ها بدست آمد، که شباهت زیادی از هر جهت به قبور محوطه هائی مثل سیلک و مارلیک البته لایه های مربوط به دوران اول و ماقبل تاریخ داشت. یعنی در منطقه شاه تپه استراباد در ان عصر (حدود 3500 تا5000 سال پیش) ، هنوز مردم
گورستان های خارج از محیط زیست(دهکده) خویش را نداشتند و مردگان خود را در زیر اطاق ها دفن می کردند. در درون قبور اشیاء زیادی یافت شد که بیشتر شامل:ظروف سفالین با اشکال
کاسه های آبخوری نوک دار، کوزه های شکم دار و نوک دار، جام های پایه دار و کاسه های کوچک نوک دار شبیه ظروف تپه حصار دامغان بود.چند ظرف سنگی هم در حین حفاری کشف شد، ولی سفال های منقوش یا نقش های هندسی چشمگیرتر بودند.مسئله جالب دیگر آنکه آبخوری های نوک دار شاه تپه شباهت زیاد با چنین ظروف بدست آمده از تورنگ تپه استراباد، سیلک کاشان، ایلام و روستای زیارت استراباد داشت

این اثر تاریخی در استان آذربایجان‌غربی، 10 کیلومتری شهرستان مهاباد و در نزدیکی روستای ایندرقاش، روی صخره‌ای از جنس رسوبات آهکی قرار دارد.

دخمه فخریگاه فاقد مدخل ورودی بوده و در ایوان آن دو ستون سنگی ایجاد شده که پاستون‌ها شبیه گلدان وارونه می‌باشند.

ستون‌های جلوی این ایوان و داخل مقبره به مرور زمان از بین رفته و تنها پا ستون‌های و سرستون‌ها باقی مانده‌اند. داخل مقبره نیز یک سالن به اندازه عرض ایوان وجود دارد که با 2 پله جرزدار از هم جدا می‌شوند.

اطاق جلویی احتمالا مخصوص انجام مراسم تدفین بوده و در اطاق بعدی 3 قبر مستطیل شکل به چشم می‌خورد که یک قبر بزرگ به صورت افقی و دو قبر کوچک به شکل عمود بر ایوان در آن تراشیده شده است. عمق قبرهایی که در این گور دخمه در دل سنگ تراشیده شده‌اند، حدود 50 سانتیمتر است .

کف اطاق مقبره سه قبر به عمق ۵۰ سانتی متر کنده شده است که قبر بزرگتر در سمت چپ و با ابعاد ۲۶۵ در ۱۴۰ سانتی متر عمود بر ورودی گور دخمه قرار گرفته است و در سمت راست آن دو قبر دیگر در جهت ورودی گور دخمه و به ابعاد یکسان ۱۴۰ در ۹۰ سانتی متر کنده شده است.

این گور دخمه دارای دو جفت ستون در مدخل و میان آن است. ستون‌ها استوانه کامل نبوده و قطر آنها در بالا کمتر از قسمت تحتانی می‌باشد.

ستون‌های داخلی ضخامت کمتری از ستون‌های بیرونی دارند. هر چهار ستون دارای پایه و سرستون‌هایی مربع شکل می‌باشند. ارتفاع گوردخمه از لب ایوان تا پایین‌ترین قسمت تراشیده شده ۵۳۰ سانتی متر وتا دامنه کوه نیز حدود ۱۰ متر است.

دخمه سنگی فخریگاه که شمالی ترین گور دخمه منتسب به دوران ماد است به همراه گور دخمه شیرین و فرهاد واقع در شهر صحنه و دکان داود در نزدیکی سرپل ذهاب از جمله زیباترین گوردخمه‌های ایران به حساب می‌آیند.

دخمه سنگی فخریگاه در سال 1316 توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره 288 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.